اصفهان نصف جهان

اصفهان نصف جهان یک اثر «آزمایشی» است، و در آن نویسنده قصهٔ سفر خود را به یک شهر اسطوره‌ای و «افسانه آمیز» باز می‌گوید، شهری که به تعبیر نویسنده مانند حکایت‌های هزار و یک شب است. طرز برخورد هدایت با شهر و مردم اصفهان و نوع برداشت فرهنگی و مردم شناختی او با طرز برخورد سیاحان و نویسندگانی که پیش از هدایت از اصفهان دیدن کرده‌اند و شرح دیدار خود را نوشته‌اند کاملا متفاوت است. در اصفهان نصف جهان هدایت، به خلاف رسم مالوف سفرنامه نویسان پیش از خود، نه نقشه‌ای، نه عکسی، نه طول وعرض جغرافیایی و مساحت و جمعیت اصفهان را به دست می‌دهد و نه در بارهٔ کوه و دره و دشت و دمن و رودها و قنوات و بلوکات و آب و هوا در فصول چهارگانه چیزی می‌گوید. هدایت حتی از شرح و توصیف «جغرافیای طبیعی» و «جغرافیای انسانی» شهر اصفهان نیز پرهیز دارد، و فقط در مقام یک نویسندهٔ «نوآور» پاره‌ای از لحظات تجربهٔ خود را از سفری سه چهار روزه ضبط کرده است. امتیاز اصفهان نصف جهان در کیفیت شخصی و درونی نگاه بی‌پیرایهٔ هدایت است؛ به طوری که ما صدای «شخصی» نویسنده را از لابه‌لای متن سفرنامه می‌شنویم.