Physics and Beyond: Encounters & Conversations

علم ساختۀ انسان است. این واقعیّت، هرچند به‌خودی خود آشکار، به‌آسانی هم به فراموشی سپرده می‌شود. امّا اگر آن را دوباره به یاد آوریم، می‌تواند از آن شکافی، که گاه از آن شکوه داریم، یعنی از شکاف میان کار هنری- ذهنی و فنّی-علمی بکاهد. کتابی که پیش روی ماست به سیر فیزیک اتمی در پنجاه سال اخیر، آنگونه که نویسنده خود آن را آزموده است، می‌پردازد. علم بر تجربه استوار است، و از راه گفتگوی میان کسانی که دست اندر کار آن دارند، و در بارۀ تفسیر از آن با یکدیگر شور می‌کنند، به نتایجی می‌رسد. این چنین گفتگوهایی محتوای اصلی کتاب است. با این گفتگوها باید این نکته آشکار شود که علم از راه گفتگو پدیدار می‌شود. و این نکته هم بدیهی است که هیچ گفتگویی را نمی‌توان پس از دهه‌ها کلمه‌به‌کلمه بازگو کرد. تنها اینجاوانجا در متن، هرجا که نویسنده خواست قولی را نقل کند، آن متن را بیان کرد. امّا در واقع هم هدف بیان خاطرات نیست. به همین سبب هم نویسنده به خود اجازه داد تا آن مطالب را همواره به ایجاز بگوید و آن‌ها را درهم فشرد و از دقّت تاریخی چشم‌پوشی کند؛ تصویری که از آن ارائه می‌دهد، امّا باید در خصیصه‌های کلیّ خود درست باشد. در آن گفتگوها، فیزیک اتمی به‌هیچ‌وجه همیشه بیشترین اهمیّت را ندارد. گاه بیشتر حرف از مسائل انسانی، فلسفی یا سیاسی است، و نویسنده هم امید دارد تا از این راه نشان دهد که به چه میزان فاصلۀ علم از این پرسش‌های کلّی اندک است.